PAŁAC W TOLKO

Pałac w Tolko

 Dawny zespół pałacowo-parkowy z rozległą częścią gospodarczą, położony przy drodze Bartoszyce-Górowo Iławeckie, w odległości 7 km na zachód od Bartoszyc. Pałac w Tolku został wzniesiony w końcu XVII wieku, w stylu barokowym, na miejscu i z częściowym wykorzystaniem dworu z połowy XVI wieku, którego relikty w postaci ścian konstrukcji szachulcowej i fragmentów więźby dachowej znajdują się w zachodniej części pałacu. Powstała budowla na rzucie prostokąta z dwoma symetrycznymi ryzalitami w elewacji frontowej, zwieńczonymi barokowymi szczytami. Nad wejściem głównym umieszczono ryty w kamieniu kartusz z herbem rodowym. W elewacji ogrodowej taras z półkolistymi schodami do ogrodu, w późniejszym czasie wzniesiono tu ażurową, drewnianą werandę. Całość została przykryta wysokim, czterospadowym dachem. Układ wnętrza dwutraktowy, z dużym holem na osi reprezentacyjnymi, lustrzanymi, ozdobnymi schodami. Pod koniec XIX wieku przeprowadzono modernizację pałacu, na szczęście nie niszcząc siedemnastowiecznych form. Modernizacja głównie dotyczyła wnętrz, na zewnątrz jedynie dobudowano do elewacji bocznej od wschodu i niewielką przybudówkę z tarasem do ogrodu. Budowa pałacu w końcu XVII wieku powiązana była również z ukształtowaniem całego zespołu. Założono wówczas, zapewne z wykorzystaniem starego drzewostanu, barokowy park, którego pozostałości regularnego układu są jeszcze dziś czytelne, a także zabudowania infrastruktury gospodarczej majątku w postaci podwórza gospodarczo-inwentarskiego i domów mieszkalnych dla pracowników majątku. Modernizacja pałacu pod koniec XIX wieku dotyczyła również całego założenia, zapewne wtedy przekomponowano park na krajobrazowy, wzniesiono malowniczy domek ogrodnika. W tym stanie zespół dotrwał do 1945 r. Po wojnie na obszarze majątku utworzono państwowe gospodarstwo rolne, pałac zaadaptowano na biura i mieszkania; nieremontowany zaczął popadać w ruinę. Na początku lat osiemdziesiątych kierownictwo PGR-u w porozumieniu z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków w Olsztynie podjęło decyzję o przeprowadzeniu gruntownego remontu pałacu. Remont przeprowadzono w latach 1983-1988. Od 1996r. pałac wraz z dużą częścią dawnego założenia jest własnością prywatną.źródło strona  miasta  i  gminy  Bartoszyce.